Митови, преданија и легенди поврзани со овој ден

Според многумина, петокот тринаесети се смета за најнесреќен ден во годината. Психолозите дури имаат и терминот за преувеличениот страв од овој ден – фобија од петок тринаесет, позната како параскаведекатријафобија.

Ова суеверие, кое е широко распространето, можеби потекнува од средниот век или дури и од библиско време. Според некои преданија, тоа е денот кога Ева го наговорила Адам да ја вкуси забранетата јаболка, денот на почетокот на поплавата и времето на изградбата на Вавилонската кула. В Новиот завет, 13 луѓе биле присутни на последните искушенија на Исус на Велики четврток, денот пред Неговото распнување.

Некои историчари веруваат дека сè започнало на 13 октомври 1307 година, кога францускиот крал Филип Четврти наредил да се затворат стотици темплари. Во популарниот роман „Кодот на Да Винчи“, авторот Ден Браун ја опишува егзекуцијата на темпларот Жак де Моле на петок тринаесет, при што, според легендата, тој ги проколнал папата и кралот на Франција.

Друг фактор во ширењето на ова суеверие може да биде романот на Томас Лосон од 1907 година, наречен „Петок тринаесет“. Во ова дело, бездушниот брокер го искористува стравот за да предизвика паника на Волстрит на овој ден.

Две децении подоцна, во 1927 година, се случил вториот најголем крах на берзата во историјата, познат како „црн петок“. Овој настан дополнително им внел страв на Американците, а од таму стравот се проширил и во Европа и пошироко.

Стравот од бројот 13 можеби е поврзан со норманскиот мит за 12 богови кои организирале вечера во која непоканет се појавил 13-тиот гостин – лукавиот Локи. Тој го измамил слепиот бог Ходер да го убие богот на радоста, Балдер, по што „целата земја беше обвиена во темнина“, како што вели преданието.

Ова нè доведува до заклучокот дека бројот 13 бил сметан за несреќен и во предхристијанската ера. Историски, бројот 12 се сметал за совршенство – има 12 месеци во годината, 12 олимписки богови, 12 часа, 12 апостоли, 12 потомци на Мухамед и 12 хороскопски знаци. Бројот 13 го нарушува тоа целосно.

Во многу земји, на пример, високите згради често немаат 13-ти кат. Многу куќи не носат број 13, а во многу хотели собата со број 13 е избегнувана. Во САД се верува дека е несреќно ако 13 луѓе вечераат заедно, што било и убедување на американскиот претседател Теодор Рузвелт, кој избегнувал патувања на петок тринаесет.

На пример, во Округот Сомерсет во Велика Британија, вели дека оној кој ќе го премести креветот на петок, ги превртува бродовите на море. Во Округот Кумбрија, пак, бебињата родени во петок ги ставаат на Библијата. Во некои области, се верува дека оној кој ќе се јави на лекар првпат на петок „ја предвидува смртта“.

Постригувањето на косата или сечењето на ноктите во петок исто така се смета за несреќно, па многу луѓе избегнуваат венчавки или купување куќи на овој ден. Според статистиката, сè помалку луѓе летаат со авиони на петок тринаесет.

Интересно е да се напомене дека на петок тринаесет, во 1930 година, се основала првата нудистичка колонија во Велика Британија, а во САД, на ридот над Лос Анџелес, бил поставен знак „Холивуд“ на петок тринаесет, во 1923 година.