Осврт на „Un Chien Andalou“ во режија на Луис Буњуел и Салвадор Дали

Пишува: Јане Алтипармаков

“Андалузиски пес” (1929), режиран од Луис Буњуел, е едно од највлијателните дела во историјата на кинематографијата и се смета за клучен пример на надреализмот во филмот. Овој краток филм е создаден во соработка со славниот сликар Салвадор Дали и претставува радикално отстапување од традиционалните наративи и визуелни кодови на тогашното време.

Филмот се отвора со една од најиконичните сцени во историјата на киното: млад човек (игран од самиот Буњуел) остро сече око со брич, паралелно со слика на облак што “сече” месечина. Оваа сцена веднаш го поставува тонот на филмот, нагласувајќи ја надреалистичката природа на прикажаното и намерната употреба на шокантни и дезориентирачки слики за да се предизвика емоционална реакција кај гледачот.

“Андалузиски пес” нема традиционална приказна или логична последователност. Наместо тоа, тој се состои од низи на асоцијативни слики кои ги преиспитуваат границите на реалноста и сонот. Сцените се поврзани преку нелинеарни премини, со промени во временските и просторните рамки кои се чинат како неосетливи, што дополнително го зголемува чувството на дезориентација.

Буњуел и Дали со филмот истражуваат теми како сексуалност, потсвеста, и репресијата, користејќи ја визуелната уметност како средство за изразување на длабоко вкоренетите човечки стравови и желби. Исто така, филмот е исполнет со симболи кои се провокативни и често интерпретирани на различни начини. На пример, мравките што излегуваат од дланката на мажот може да се гледаат како симбол на распадот или стравот од смртта.

Од техничка перспектива, “Андалузиски пес” е пример за иновативност и креативност. Камерата и монтажата се користат за да се создадат визии кои се едновремено убави и вознемирувачки. Ниту една сцена не се обидува да биде рационална или лесно разбирлива, туку напротив, целта е да се предизвика шок, недоразбирање и размислување.

И покрај својата кратка должина, филмот успева да остави трајно влијание врз гледачот, оставајќи го со чувство на нелагодност и прашања без одговор. Во контекст на надреализмот, “Андалузиски пес” е беспрекорно дело кое ги олицетворува основните начела на движењето: уривање на логиката, предизвикување на традиционалните вредности и истражување на длабоките агли на човечката свест.

“Андалузиски пес” не е само филм, туку искуство, кое го тера гледачот да ја преиспита својата перцепција на реалноста и да се впушти во светот на надреалното. Тоа е дело кое продолжува да инспирира генерации на филмаџии и уметници, и кое и денес останува актуелно и провокативно.