„Португалија никогаш не би го загрозила процесот на изнаоѓање решение во спорот меѓу Бугарија и Северна Македонија. Напротив, постојано се обидуваме да го олесниме“, изјави вчера за „Дојче веле“ португалската амбасадорка во земјава – Марија Вирџиниа Мендес да Силва Пина, откако изјавата на државната секретарка за европски прашања на Португалија – Ана Паула Закаријаш, ја вознемири македонската јавност.
Посочувајќи дека „дебатата е посебно тешка за Бугарија“ и една од причините е што „јазикот на Северна Македонија некогаш бил дел од бугарскиот јазик и културните димензии на обете земји“, но и дека „во ЕУ не треба да се внесуваат спорови“, Закаријаш веднаш беше споредена со бугарската екс-министерка за надворешни работи Захариева, не толку поради сличноста на презимето колку поради тоа што македонските граѓани во таквата изјава препознаа само ехо на добро познатите ставови на Софија, а на сметка на позицијата на втората страна во спорот, чиј национален идентитет Бугарија го става на маса.
Португалската амбасадорка, меѓутоа, демантираше дека Закаријаш го рекла тоа што го пренесоа бугарските медиуми, посочувајќи дека „таа спомена дека има политички момент кој ги отежнува работите во Бугарија и дека има сензитивни прашања поврзани со идентитетот, историјата и бугарскиот и македонскиот јазик“.
Иако во тој момент беше лесно да се скокне до (малку веројатниот) заклучок дека Бугарското национално радио (БНР) ја „филувало“ изјавата на Закаријаш за да звучи повеќе во полза на Бугарија, дополнително што премиерот Зоран Заев претходно изјави дека МНР ќе ја провери автентичноста на изјавата пред да реагира, демантот на португалската амбасада многу брзо падна во вода.
Имено, во текст со наслов „Снимка од португалскиот дипломат, чија автентичност Заев ќе ја проверува“, бугарската БГНЕС објави аудио запис од изворната изјава на Закаријаш на англиски јазик (без синхронизиран превод на бугарски), која покажа дека португалската дипломатка не само што го рекла тоа што цел ден ја брануваше овдешната јавност, туку и дека македонскиот не го нарекла „јазик на Северна Македонија“, туку „северномакедонски“.
„ … Северна Македонија, тие мораа да минат низ тешки преговори со Грција, сетете се дека тие го сменија името на државата. Затоа е многу тешко, бидејќи тие се исто така поврзани со Бугарија во смисла на култура и во смисла на јазикот, така што (спорот) се однесува на тоа што северномакедонскиот јазик (Закаријаш вели „North Macedoinan“, а не „North Macedonia’s language“, н.з.) некогаш бил дел од бугарскиот јазик, и на културната димензија на двете земји“, вели Закаријаш според она што јасно се слуша од снимката.
Нашата оценка дека со ваквата изјава на својата државна секретарка за европски прашања Португалија покажа „тон разбирање“ за бугарската позиција, се потврди токму и во заклучокот на бугарската новинарка Ангелина Пискова – кореспондент на БНР во Брисел. Во коментар за БГНЕС за тоа како ја оценува важноста на кажаното од Закаријаш, Пискова вели:
„Тоа си го објаснувам со зборовите на претседателот Румен Радев, кој по последниот Европски совет во Брисел изјави дека сега позицијата и аргументите на Бугарија се подобро разбрани и кон нив има поголемо разбирање. Но, ако треба да сме реални, и претходната влада имаше една постојана стратегија, која исто така го даде својот плод“.
Според Пискова, Европа на бугарско-македонскиот спор гледа повеќе како билатерален проблем, со тоа што досега тежиштето било повеќе на штета на Бугарија. Причината, според неа, е лобирањето на македонската дипломатија.
„И ако досега беше разгледуван од една поширока европска перспектива, тоа се правеше за Бугарија да ги понесе негативностите. Јавна тајна е дека РС Македонија сериозно лобираше за започнување на преговори со сите можни европски институции“, додава кореспондентката на БНР во изјавата за БГНЕС.
По ваквиот развој на настаните и пресвртот што го приреди Закаријаш, како што во Бугарија се прашуваа зошто ЕУ не ја разбира нивната позиција, сега се поставува обратното прашање: Зошто ЕУ, или во конкретниов случај Португалија (која со конкретен предлог медитира во спорот, а кој според нашата Влада е добра основа за решение) не ја разбира македонската позиција, и тоа до степен спротивно и од Преспанскиот договор нашиот јазик да го нарекува „северномакедонски“ и да го карактеризира како „некогаш дел од бугарскиот“? Во кој момент Португалија и ЕУ, како бранители на европските вредности, престанаа да ја разбираат или дали некогаш воопшто ја разбрале позицијата на Македонија? И на крајот, кој е одговорен за тоа?
